Szyk zdania w języku angielskim i dlaczego źle mówimy.

Czy zdarza ci się napisać lub powiedzieć coś po angielsku z poczuciem, że brzmi to jakoś koślawo? Domyślasz się, że coś jest pokręcone, ale nie bardzo wiesz co. Przecież wszystkie słówka i czasy są prawidłowe, treść też nie jest specjalnie zawiła a rezultat co najmniej wątpliwy. Najprawdopodobniej przyczyną jest zły szyk zdania. Zobacz, jak sobie z tym radzić.

Dlaczego mamy problem z angielskim szykiem zdania?

Polacy zazwyczaj mają problemy z angielskim szykiem zdania. Przyczyna tkwi we wpływie naszego ojczystego języka, w którym występuje odmiana przez przypadki. Umożliwia nam ona dość dowolne przestawianie wyrazów w zdaniu bez obawy o zrozumienie sensu. Zobaczmy:

Adam chciałby zaprosić Annę na swoje urodziny w piątek.

Annę chciałby zaprosić Adam na swoje urodziny w piątek.

Na swoje urodziny w piątek chciałby zaprosić Adam Annę.

Adam na swoje urodziny w piątek chciałby zaprosić Annę.

Pomimo, że przestawiliśmy wyrazy w zdaniach, jest jasne kto – Adam, co robi – chciałby zaprosić, kogo – Annę, gdzie – na swoje urodziny, kiedy – w piątek.

W piątek chciałby zaprosić Adam Annę na swoje urodziny.

Z tej wersji wynika jednak, że chciałby zaprosić w piątek, ale nie wiadomo kiedy są urodziny. Kolejne mieszanki szyku zdania będą prowadzić do coraz mniej zrozumiałych wypowiedzi:

Annę zaprosić Adam w piątek na swoje urodziny chciałby.

Mimo tego nadal jesteśmy w stanie, choć z trudem, odczytać główny sens informacji. W angielskim jest inaczej.

Adam would like to invite Anna to his birthday party on Friday.

Anna would like to invite Adam to his birthday party on Friday.

W pierwszym zdaniu, jak w przykładzie po polsku, Adam chciałby zaprosić Annę na swoje urodziny w piątek, ale po przestawieniu osób, Anna chciałaby zaprosić Adama na jego urodziny w piątek.

Przestawienie elementów nawet w tak prostym zdaniu może nas doprowadzić do stworzenia pytania, zamiast stwierdzenia:

Would Adam like to invite Anna to his birthday party on Friday?

W wyniku dalszego przestawiania wyrazów uzyskamy kolekcję kompletnie niezrozumiałych, lub w najlepszym wypadku dziwnie brzmiących zdań.

SVOMPT czyli bezpieczny schemat szyku zdania w angielskim

Zanim przejdę do zaprezentowania prawidłowego szyku zdania wyjaśnijmy sobie, że mówimy tutaj o typowym, najczęściej stosowanym schemacie, według mnie najlepszym dla osób, które nie czują się w angielskim jeszcze zbyt pewnie a chciałyby wypowiadać się poprawnie. Poniższe schematy są najbezpieczniejsze. Jak w każdym języku, w angielskim również istnieją konstrukcje, które wyłamują się z podstawowych reguł. Jednak najpierw nauczmy się chodzić, zanim zaczniemy akrobacje.

Podstawowy szyk zdania w angielskim określany jest często skrótem SVOMPT od Subject – Verb – Object – Manner – Place – Time. W takiej kolejności powinny po sobie następować części zdania. Ponieważ nazwy gramatyczne, nie tylko po angielsku, nie brzmią zbyt przyjaźnie 😉 przedstawię to w prosty sposób.

Najpierw musimy wiedzieć kto = podmiot = subject

Co robi = czasownik (orzeczenie) = verb

co jest przedmiotem działań = dopełnienie = object

w jaki sposób to robi = sposób = manner

gdzie = miejsce = place

kiedy = czas = time

Zobacz też

• Theme, subject czy topic – jaka jest różnica?
• As czy like? Kiedy używać tych słówek
• Darmowe słowniki i wyszukiwarki znaczeń – czy warto z nich korzystać?
• Zasady wymowy angielskiej – kiedy nie wymawiamy litery „H”
• Jak lepiej zorganizować sobie naukę języka angielskiego

Nie wszystkie te elementy muszą się znaleźć w zdaniu. Najprostsze zdanie to subject + verb.

He died.

Children laughed.

Całkiem porządne zdanie to subject + verb + object.

I bought a bag.

Jill is talking to Mark.

This company produces soft drinks.

Nasze przykładowe zdanie z początku tego wpisu ma strukturę:

Adam (S) would like to invite (V) Anna (O) to his birthday party (P) on Friday (T).

Widzimy, że tutaj czasownik (V) to całe wyrażenie: would like to invite. Przyjmijmy zatem, że kolejne litery skrótowca SVOMPT oznaczają nie tylko pojedyncze wyrazy, ale całe grupy wyrazowe. Na przykład:

Subject: the old man who lives next door

Verb: is going to sell

Object: the entire collection of his war medals

Manner: at extremely low price

Place: on an online auction website

Time: by the end of this month

Inne schematy opisujące szyk zdania w angielskim

Do innych typów zdań prostych należą:

Subject + verb + complement

Complement dla uproszczenia możemy nazwać uzupełnieniem. Zazwyczaj łączy się ono z czasownikiem be lub pokrewnymi wyrazami jak np. seem, feel i uzupełnia informacje o podmiocie.

John is an accountant.

Anna seems tired.

Subject + verb + indirect object + direct object

Direct object to osoba lub rzecz, na którą wpływa podmiot (subject), poprzez swoje działanie (opisane przez verb).

Indirec object oznacza zazwyczaj osobę, która odnosi korzyści lub ponosi straty w wyniku działań podmiotu.

My father (subject) gave (verb) me (indirect object) this watch (direct object).

Subject + verb + object + complement

To kolejna wersja prostego szyku zdania. Na przykład:

I (subject) painted (verb) my room (object) orange (complement).

Jak uczyć się i ćwiczyć szyk zdania w języku angielskim

Warto zapamiętać sobie te podstawowe schematy lub na początek wypisać je na osobnej kartce, którą będziemy mieć zawsze pod ręką, tak jak robiliśmy z matematycznymi wzorami. Pamiętajmy przy tym, aby dodać co najmniej po jednym przykładzie.

To jest oczywiście dopiero początek przygody z szykiem wyrazów w języku angielskim, a ten artykuł jedynie sygnalizuje problem i „udziela pierwszej pomocy”.

Na rynku mamy mnóstwo książek do gramatyki, które pomogą nam zdobyć lub usystematyzować wiedzę. Ja polecam też uważne przyglądanie się i analizowanie tekstów oraz wypowiedzi, z którymi mamy do czynienia na co dzień. Odkrywanie języka obcego może być naprawdę fascynujące a przy tym jest znakomitą formą nauki, bo to, do czego dojdziemy samodzielnie pozostaje najdłużej w pamięci.