Czy w dzisiejszym świecie warto się uczyć języków obcych?

Czy obecnie warto się uczyć języków obcych? A może we wszystkim zastąpi nas technologia i sztuczna inteligencja? Czy nauka języków będzie już tylko domeną pasjonatów? Zobacz jakie są przewidywania.

Ten artykuł został zaktualizowany w marcu 2024 r.

Jesteśmy światkami różnych przemian zachodzących w otaczającym nas świecie. Większość z nich zachodzi pod wpływem technologii. Jedni entuzjastycznie przyjmują wszelkie nowości, inni reagują lękiem. Nie ma jednak od tego ucieczki, czekają nas duże zmiany, w edukacji, w pracy i w stylu życia. Być może w przyszłości nie będziemy musieli się wszyscy uczyć języków w szkole, co z pewnością ucieszy osoby, które tego nie cierpią.

Wspomniane zmiany będą wynikiem rozwoju nowych technologii, sztucznej inteligencji i robotów. Chociaż dla niektórych brzmi to jak science-fiction, to się dzieje już teraz. W tym artykule pokażę kilka przykładów, gdzie stykamy się z tymi rozwiązaniami oraz jak technologia eliminuje problemy językowe. Powiem też, gdzie technologia nie ma szans z człowiekiem i dlatego warto bardzo dobrze znać języki.

Zmiany wywołane technologią z perspektywy przeciętnego człowieka

Możesz zapytać, i całkiem słusznie, co taka pani, jak ja – nauczycielka angielskiego, wie na temat technologii albo zmian w naszym życiu w przyszłości. Dlatego od razu wyjaśniam. Ten temat od wielu lat bardzo mnie interesuje. Mnóstwo o tym czytam, głównie z serwisów zagranicznych. Interesują mnie różnego rodzaju analizy rynkowe, również takie stricte ekonomiczne, a także trendy i zmiany zachodzące w społeczeństwie.

Oczywiście nie chcę kreować się na specjalistę w tym temacie. Dlatego wszystko pokazuję z perspektywy przeciętnego człowieka. Takiego ciekawego zmian i otwartego na nie. Technologia wkracza również w moje życie i do mojej pracy. Nie tylko uczę online używając różnych aplikacji. Muszę brać pod uwagę sztuczną inteligencję i inne pomoce, z których korzystają moi uczniowie.

Kiedy piszę ten artykuł świat zmaga się z pandemią. Nie wiadomo, czy przyjdzie druga fala i kiedy to się skończy. Już teraz jednak wielu analityków rynkowych, naukowców i specjalistów z różnych dziedzin twierdzi, że epidemia jest katalizatorem przemian. Niektórzy uważają, że świat nie będzie już taki, jak kiedyś.

Większość specjalistów analizujących obecną sytuację przewiduje, że technologia będzie miała jeszcze większe znaczenie w naszym życiu. Wraz z wybuchem epidemii przekonaliśmy się, że firmy posiadające dobrą strukturę technologiczną i teleinformatyczną oraz osoby, które się w tym dobrze poruszały, gładko przeszły do pracy zdalnej. Natomiast te biznesy, które zaniedbały kwestię technologii oraz te, które po prostu nie mogą pracować zdalnie, stanęły w obliczu ogromnych problemów.

Technologia pozbawi niektórych pracy

Analitycy zakładają, że w następstwie epidemii wiele firm przeznaczy większe, niż dotychczas środki na rozwiązania oparte na technologii. Mimo, że wdrożenie takich pomysłów wiąże się z wysokimi kosztami, to w długim okresie firmy zyskają zapewnienie ciągłości pracy a także oszczędności.

Na czym najlepiej zaoszczędzić? Oczywiście na ludziach! W mojej poprzedniej pracy mój departament przeprowadził kiedyś kalkulację wszystkich kosztów związanych z pracownikami. Nie chodzi tylko o pensje, premie, bonusy, ZUSy, podatki, opiekę medyczną, karty MultiSport i tym podobne. Pod uwagę wzięto koszty związane z obsługą floty samochodowej i ubezpieczeniami, telefony, sprzęt komputerowy, koszty powierzchni biurowej, wyposażenia, sprzątania, prądu, wody, ogrzewania, ochrony itd. Wyszły z tego nieprawdopodobne kwoty na jednego pracownika rocznie.

Poza tym ludzie są problematyczni. Nie wszyscy wydajnie pracują, chodzą na zwolnienia, domagają się podwyżek i udogodnień. Potrzeba dodatkowych osób do obsługi pracowników i zarządzania nimi. Niejedna firma zastanawia się, jak można ograniczyć załogę. Szczególnie jeśli chodzi o rutynowe czynności i mniej wykwalifikowaną kadrę. Rozwiązania przynosi technologia.

Zmiany nastąpią szybciej, niż myślisz

Jeśli myślisz, że to kwestia wielu lat, to jesteś w błędzie. To się dzieje już teraz. Przed epidemią wiele firm miało spore problemy ze znalezieniem odpowiednich pracowników. Mój pobliski sklep miał na stałe ogłoszenie w lokalnych mediach. Miałam wrażenie, że za każdym razem, jak robię tam zakupy, widzę nowy personel. Jak w kalejdoskopie. Można było też usłyszeć obce języki.

Już wtedy prognozowałam, że to tylko kwestia czasu, kiedy coraz więcej sklepów zacznie instalować samoobsługowe kasy. W Piasecznie, gdzie mieszkam, pierwsze kasy pojawiły się kilka lat temu w hipermarkecie Auchan. Sąsiadującym z nim hipermarket budowlany Leroy Merlin wprowadził z kolei fakturomaty i tym samym zlikwidował całe stanowisko wystawiania faktur. W Decathlonie zdecydowano się zastąpić automatami większość stanowisk kasowych. Tylko jedna kasa jest obsługiwana przez człowieka. Samoobsługowe kasy zainstalował też Rossmann.

Na świecie powstają już pierwsze bezzałogowe sklepy takie, jak Amazon Go. No dobrze, ale co to wszystko ma wspólnego z nauką języków?

Sztuczna inteligencja mówi wieloma językami obcymi

Czy masz za sobą rozmowę ze sztuczną inteligencją? Kilka lat temu pierwszy raz rozmawiałam z Maxem, glosem sztucznej inteligencji w firmie Orange. Początki były trudne. Powiedzmy sobie szczerze, Max nie bardzo mnie rozumiał, mimo wyraźnego mówienia i powtarzania. Moje pierwsze wrażenie nie było najlepsze. Jednak już po 3-4 miesiącach, kiedy ponownie zadzwoniłam na infolinię, rozmowa przebiegła zdecydowanie sprawniej. Poprawa była naprawdę wyraźna.

Podobnie z innymi aplikacjami wykorzystującymi sztuczną inteligencję. Najpierw jest dużo błędów, wpadek, czasem nawet fałszywych informacji. Jednak tempo poprawiania takich „wpadek” jest bardzo szybkie. Sztuczna inteligencja się uczy i rozwija.

Niedługo głosy sztucznej inteligencji, nie tylko będą obsługiwać nas na infoliniach, ale też dzwonić do nas z przypomnieniem o wygasającej polisie ubezpieczeniowej, czy kończącej się umowie. Tutaj dochodzimy do kwestii języków. Sztuczna inteligencja będzie potrafiła płynnie komunikować się w wielu językach. Właściwie już to robi.

Co to oznacza? Utrata pracy dla tysięcy osób zatrudnionych w różnych infoliniach i centrach obsługi. Można założyć, że technologia zastąpi człowieka wszędzie tam, gdzie jest dużo rutynowych zadań. Na przykład w kontaktach z klientami opartych na schematach postępowania. Takie właśnie kontakty według pewnego scenariusza prowadzone są w międzynarodowych centrach obsługi, gdzie pracują osoby ze znajomością języków obcych.

Roboty zamiast osób ze znajomością języków

Uczę się japońskiego i interesuję od dawna Japonią. Dlatego zaciekawiła mnie pewna rzecz, kiedy Japonia przygotowywała się do organizowania olimpiady w 2020 roku (która odbyła się w 2021 ze względu na Covid). Jak poradzą sobie z językami obcymi?

Generalnie Japończycy nie znają języków obcych. Jak wszędzie, jest grupa osób, która sprawnie włada językami, ale z przeciętnym mieszkańcem Kraju Kwitnącej Wiśni raczej trudno się dogadać. Uczą się angielskiego w szkołach, ale głównie na ćwiczeniach gramatycznych i testach. W Japonii jest też sporo szkół językowych zatrudniających native speakerów, zwłaszcza z językiem angielskim. Mimo tego umiejętność posługiwania się językiem obcym przeciętnego mieszkańca jest niska.

Zastanawiałam się, w jaki sposób dogadają się z tymi wszystkimi ludźmi, którzy przyjadą na olimpiadę. Oczywiście z pomocą przychodzi technologia. System rozpoznawania twarzy przy wpuszczaniu do obiektów, urządzenia automatycznie tłumaczące mowę w różnych punktach, bezzałogowe pojazdy i roboty. Roboty stoją w różnych miejscach związanych z handlem i usługami. Kierują klientów do odpowiednich działów, służą informacją.

Kilka miesięcy temu widziałam takiego robota na zdjęciu w towarzystwie moich znajomych pracujących w jednej z instytucji finansowych. Najwyraźniej był dodatkową atrakcją organizowanej przez tę instytucję konferencji. Taki robot uświetnił też otwarcie znanego sklepu obuwniczego. Zatem, te i podobne roboty są już w Polsce.

Dziś translator pomaga pisać maile, jutro będzie je pisać sam

Czy jest tu osoba, której nie zdarzyło się do tej pory użyć automatycznego translatora? Niektórzy nawet nie napiszą prostego maila bez „wrzucenia” w tłumacza Google. Wiele stron internetowych ma opcje w kilku językach wygenerowane automatycznie przez tłumaczące wtyczki. Jeden z moich uczniów za granicą całkiem sprawnie porozumiewał się za pomocą translatora głosowego w telefonie.

Te rozwiązania są już dzisiaj powszechne. Nie wszystko działa idealnie i nadal można znaleźć wiele przykładów na głupoty, jakie wychodzą z translatorów. Jednak już wkrótce automatyczny tłumacz, zarówno tekstowy, jak i głosowy, będzie umożliwiać całkiem sprawną komunikację. Myślę, że będziemy bez problemu porozumiewać się na lotnisku, dworcu, w hotelu, sklepie, na lokalnym bazarze czy w wypożyczalni samochodów. Będziemy czytać strony internetowe w różnych językach, pisać komentarze i wysyłać standardową korespondencję.

Niski poziom znajomości języków obcych nie będzie miał znaczenia

Wizja zastąpienia człowieka maszynami może się wydawać przygnębiająca. Tak naprawdę oznacza to jedynie, że spadnie zapotrzebowanie na ludzi wykonujących pewną pracę. Znikną niektóre zawody.

W jednym ze swoich audiobooków mówca motywacyjny Brian Tracy pytał, czy wiemy, jaka była najpopularniejsza grupa zawodów na początku dwudziestego wieku. Okazuje się, że były to zawody związane z końmi. Od stangreta, woźnicy, hodowcy koni, po kowala, rymarza i stajennego. Zdjęcie ulicy Nowego Jorku z pierwszych lat dwudziestego wieku ukazuje głównie bryczki i powozy. Na zdjęciu tej samej ulicy 20 lat później widać jeden powóz i pełno samochodów.

Wszystko się zmienia i trzeba się na te zmiany przygotować. Sztuczna inteligencja, roboty i translatory sprawią, że poniżej pewnego poziomu znajomość języków, zwłaszcza tych popularnych, nie będzie miała znaczenia na rynku pracy.

Już teraz firmy, w których angielski jest w codziennym użyciu, wymagają od kandydatów doskonałej znajomości tego języka. Często również słownictwa branżowego i specjalistycznego. Komunikowanie się na poziomie A2 czy B1 nie jest już żadnym atutem. Niedługo taki poziom będzie bez znaczenia, zarówno na rynku pracy, jak i na co dzień. Wyręczy nas technologia.

A jednak warto uczyć się języków obcych

Maszyny nie zastąpią człowieka we wszystkich obszarach. Nie sprawdzą się tam, gdzie potrzebna jest umiejętność budowania relacji z drugim człowiekiem. Ani tam, gdzie pokazuje się swoją osobowość, uczucia, emocje. Ani tam, gdzie wymagane jest kreatywne myślenie, wykraczające poza wszelkie schematy albo specjalistyczna wiedza. W niektórych obszarach nie będziemy po prostu chcieli rozmawiać z maszynami.

Odpowiednia umiejętność posługiwania się angielskim, lub innym językiem obcym, będzie bardzo mocnym punktem CV. Chodzi nie tylko o swobodne porozumiewanie się, ale umiejętne używanie środków językowych na przykład: perswazji, metafory, porównania. Skuteczne negocjowanie, zajmujący wykład, dowcipna rozmowa, dająca do myślenia anegdota, wymaga swobody językowej, jaką uzyskuje się na wyższym poziomie zaawansowania.

W cenie będzie też doskonała znajomość specjalistycznego języka swojej branży. 20 lat temu na jednym ze spotkań firmowych musiałam tłumaczyć prezesowi – obcokrajowcowi, prezentacje techniczne kolegów. Dzisiaj jeden z moich uczniów bardzo pilnie pracuje nad angielskim, bo coraz częściej zdarza mu się prezentowanie zagranicznym klientom postępów prac nad projektem i wyjaśnienia techniczne. Wspieranie się osobą tłumaczącą jest obecnie nie do pomyślenia.

Zobacz też

Jakiego języka opłaca się teraz uczyć?

Jak uczyć się wykorzystując język angielski w pracy?

Dlaczego warto dobrze znać język angielski?

Co robić, żeby nie wypaść z gry?

Co to wszystko oznacza dla ciebie? Jeśli chcesz żeby znajomość języka obcego dawała ci przewagę na rynku pracy, nie możesz poprzestać na poziomie „jakoś się dogadam”. Całkiem dobrze dogadamy się za pomocą technologii. Nie możesz też uczyć się tylko tego, co ci się podoba ani tylko tego, co twoim zdaniem ci się przyda. Przy tej zmienności otoczenia, nie przewidzisz, co ci się kiedyś przyda.

Musisz mówić płynnie, poprawnie i naturalnie stosując różne środki językowe. Taką swobodę uzyskuje się na poziomie B2 i wyżej. Nie może zastanawiać się „jak to się mówi” ale raczej, w jaki sposób coś powiedzieć, żeby osiągnąć swój cel. Musisz umieć pokazać w komunikacji swoją osobowość i wykorzystać kompetencje miękkie, potrzebne do budowania relacji i twarde, bez trudu posługując się słownictwem specjalistycznym.

Znajomość języków na poziomie średniozaawansowanym i niżej pozostanie jedynie w sferze hobby.

Mam nadzieję, że zainspirowałam cię tym artykułem. Jeśli masz jakieś przemyślenia, podziel się w komentarzu.

Będzie mi miło, jeśli udostępnisz ten artykuł znajomym. Wybierz którąś z ikon, aby udostępnić go w mediach społecznościowych lub wysłać mailem.